Landbouwvraagstuk

De Belgische landbouw had het zwaar rond het midden van de 19de eeuw. De oogsten van graan en aardappelen mislukten enkele opeenvolgende jaren en nadien groeide het bevolkingsaantal snel. De landbouw moest grotere opbrengsten kunnen genereren dan tevoren. Tegelijk kregen landbouwwetenschappers steeds meer inzicht in wat bodem en gewassen nodig hadden en hoe die stoffen op een kunstmatige manier te produceren waren. Guano was geen kunstmest, maar natuurlijke vogelmest van zeevogels uit Peru en Chili. Maar relatief snel werd guano opgelost in zwavelzuur om de werking ervan te versnellen. Op die manier werd het toch een vorm van kunstmest. Andere soorten kunstmest waren bijvoorbeeld sodanitraat of superfosfaat.

Afbeelding: Reclame-affiche voor zwavelzuur ammoniak, ca. 1900-1940. Hoevemuseum Kapelriegoed, collectie Marcel Vandoorne.

Mestcontrole

Van zodra kunstmeststoffen werden geproduceerd, werden ze ook vervalst. En dat was om meer dan één reden een probleem. Het maakte landbouwers wantrouwig tegenover de producten, maar vooral: minderwaardige producten zorgden niet voor de broodnodige meeropbrengsten en onvervalste kunstmeststoffen deden dat wel. De Belgische overheid installeerde daarom vanaf de jaren 1870 landbouwlaboratoria die kwaliteitscontroles op kunstmest gingen uitvoeren. En sommige fabrikanten gingen bovendien hun zakken verzegelen. Daarmee garandeerden ze de kwaliteit aan hun klanten. Klanten met klachten konden sjoemelende fabrikanten aanklagen bij de laboratoria.

Afbeelding: Voor- en achterzijde van een gecombineerd rond en driehoekig loodje van Damaralandguano van het bedrijf G. en V. Moreels NV uit Gent. Het opschrift luidt: GVM Guano Damaraland en achteraan Concession Belgique Hollande Nord de la France. Collectie Stan Panis.

Zakloodjes

Afbeelding: Voor- en achterzijde van een zakloodje van de Belgische Peruguano Maatschappij NV. In een zandloper staat bovenaan een hoorn des overvloeds, in het midden een vogel en onderaan een ploeg. De NV combineerde guano van het merk De Ploeg (Moreels) en van Roode Hoorn (Anglo Continental Guano Works). Collectie Stan Panis.

Vermits guano of andere kunstmest doorgaans aan de rand van de akker in een strooibak of meststrooier werd gekapt, vinden metaaldetectoristen ze daar wel eens. Maar niet altijd worden ze als zakloodje erkend. Stan Panis, verbonden aan Testa vzw, verzamelde in zijn publicatie "Over guano, de zakloodjes vertellen het verhaal" uit 2019 al heel wat kennis. Een grote Belgische ‘verzegelaar’ was Ohlendorff &Cie, die vanuit Burcht opgeloste guano verspreidde in België. Op zijn loodjes: Ohlendorff, Anglo-Continental en/of een hoorn des overvloeds. De firma G. en V. Moreels uit Gent verzegelde met de initialen GVM, het opschrift guano, een gestileerde ploeg, of een speciale vorm: een rond loodje met een driehoekig eronder. Ook kunstmest van Colins Frères uit Leuven werd verzegeld, met naam.

Afbeelding: Voor- en achterzijde van een zakloodje van Ohlendorff & Cie uit Burcht voor zakken opgeloste Peru-guano. Bijhorende afbeeldingen uit het Nieuwsblad van Gheel, 16 maart 1878. Collectie Stan Panis.

Heb jij zo’n loodje in je collectie dat je nog niet eerder aan kunstmest linkte? Of heb je een loodje van een andere producent? We zijn benieuwd!

Registreer je zakloodje op vondsten.be of stel je vragen over deze oproep bij katelijne.nolet@historiesvzw.be of via info@vondsten.be
Meteen een vondst toevoegen \ Nog geen lid van MEDEA? Maak een account!
Voor vragen over het project kan je contact opnemen met CAG of ETWIE: greet.draye@cagnet.be en robin@etwie.be

Bekijk hier hoeveel (zegel-)loodjes er al sinds de oproep werden geregistreerd. Enorm bedankt aan de detectoristen!

Je kan deze vondsten ook hier terugvinden in de categorie lakenloodje. Er wordt gewerkt aan de bredere categeorie 'zegelloodjes'.